Koronavirüs salgınının global iktisada en kıymetli tesiri enflasyon oldu. Arz sorunu fiyatları üst gerçek iterken, farklı ülkelerden gelen sayılar enflasyonun rekor üzerine rekor kırdığını gösteriyor. Yaşanan sorunlar ülkelerin enflasyonuna da değerli oranda tesir ederken, dünya nüfusunun yaklaşık 1,2 milyarının iki ila üç haneli enflasyonla yaşamaya başladığı belirtiliyor.
ABD’DE 31 YILIN EN YÜKSEK SAYISI
Birçok ülkenin iktisat siyaseti enflasyon gerçeğine nazaran şekillenirken, orta vadeli siyasetler da bu yeni periyoda nazaran şekilleniyor. Enflasyon çağına merhaba diyen birçok iktisatta sayılar şimdiden telaş veriyor. ABD’de son datalar, enflasyonun 31 yılın doruğuna çıktığını gösteriyor. ABD Çalışma Bakanlığının bilgileri, ülkede Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE), ekimde aylık bazda yüzde 0,9 ve yıllık bazda yüzde 6,2 artarak beklentileri aştığını ortaya koyuyor. Türkiye’de ise tüketici fiyatları kasımda aylık yüzde 3.51, yıllık yüzde 21.31 arttı.
TARIM ARTIK STRATEJİK DEĞERDE
Bilhassa besin ve güç temininde yaşanan meşakkatler dünyanın birçok ülkesinde minimum fiyatla geçinen bölümlerin hayatını etkiledi. Dünyanın en büyük iktisadına sahip ABD’de tüketici fiyatları son 31 yılın en yüksek kıymetine ulaştı. Almanya, Fransa, İngiltere ve İspanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerinde de durum bundan farklı değil. Tarımın stratejik ehemmiyetinin arttığı ortamda besin fiyatlarından barınmaya, giysiden güce kadar çabucak her alanda ülkeler enflasyonist bir periyodun içinden geçildiğini fark ettiler.
AVRUPA’DA KAYGI VERİCİ TABLO
Avrupa ülkelerinde güç ve besin fiyatları özelinde artan fiyatlar birçok bölümü tesirini almış durumda. Avro Bölgesi’nde datalara yıllık enflasyonun eylülde yüzde 3,4 ile son 13 yılın tepesine ulaştığını gösteriyor. Almanya’da Federal İstatistik Ofisi’nin (Destatis) dataları de eylülde yüzde 4,1 olan yıllık enflasyonun, güç fiyatları, tedarik ıstırapları ve salgının tesiriyle ekimde 1993’ten bu yana birinci kere yüzde 4,5’e yükseldiğini gösteriyor.
İNGİLTERE’DE 10 YILIN DORUĞU GÖRÜLDÜ
Global çaptaki krizlerden en süratli etkilenen ülkelerin başında İngiltere geliyor. Ülkede yüksek enflasyon sayıları tepe tazelerken, enflasyon Ekim ayında yüzde 4,2’ye çıktı. Ayrıyeten İngiltere’de hayat masrafları on yıldır görülmeyen bir süratle yükseldi Ulusal İstatistik Ofisi’nin bilgilerine nazaran sırf güç ve akaryakıt fiyatları değil, ikinci el otomobil ve restoran fiyatları da artış gösterdi.
RUSYA ÇİFT HANELİ ARTIŞA TAHLİL ARIYOR
Dünya genelinde güç devi olarak tanımlanan Rusya’da bile enflasyon çift haneye ulaştı. Rusya Merkez Bankası Lideri Elvira Nabiullina, daha evvel yaptığı açıklamada, ülkede enflasyon sıkıntısına müdahale edilmesi gerektiğini belirterek, “Gıda fiyatlarında enflasyon maalesef çift haneli düzeylere çıktı. Enflasyon artık iki kat arttı. Şayet enflasyonu düşürmezsek, halkın en kırılgan kısmı ziyan görecek” yorumunu yapmıştı.
TEDARİK PROBLEMLERİ KRİZİ DERİNLEŞTİRDİ
Asya devi Çin’de güç krizi ve tedarik meseleleri enflasyon artışlarını körükler durumda. Ülkede üretici fiyat endeksinin tıpkı devirde yüzde 12,3 artış beklentilerini aşarak yıllık bazda yüzde 13,5 yükseldiğini belirtmek gerekir. Dünyanın farklı coğrafyalarındaki ülkelerde de misal problemler kelam konusu. Örneğin Özbekistan’da yüzde 10,6, Brezilya’da yüzde 10,67, Ukrayna’da yüzde 10,9, Haiti’de yüzde 10,91 düzeyini görmüş durumda. İran’da yüzde 39,2, Arjantin’de yüzde 52,1, Lübnan’da ise yüzde 144 üzere sayılara ulaştı bile. Venezuela, yüzde 1946 enflasyon ile uzunca bir müddet liderliği kimseye kaptırmayacağa benziyor.
BESİN FİYATLARINDA TIRMANIŞ SÜRÜYOR
Birleşmiş Milletler’in buğdaydan meyveye kadar besinleri izleyen alt kurumu FAO’nun besin endeksi Ekim’de 129.2’den 133.2’ye yükselerek Temmuz 2011’den beri en yüksek düzeye tırmandı. Bu rekor artışın enflasyonist baskıları, Merkez Bankalarının enflasyon kaygılarını ve global açlık krizini daha da artacağı iddia ediliyor.
Haber7
